SEKİZ KÖŞELİ YILDIZ

Selçuklu kültür ve sanatının temel figürlerinden biri olan sekiz köşeli yıldız Orta Doğuda bulunan eski uygarlıklarda ve İslam dünyasında sıkça kullanılmıştır. Kare ile daire arasında bir form olan sekizgen yerle gök arasındaki bağlantının geçiş evresini simgelemektedir. Güneş ışınları dünyaya sekiz dakikada bir gelmekte ve bu bakımdan sekiz sayısı kozmik dengenin sayısı olarak kabul edilmektedir. Selçuklu kültür ve sanatının temel figürlerinden biri olan sekiz köşeli yıldız; dini kaynaklarda İslamiyet’in sekiz esasına dayalı olduğu, bunlara sekiz cennet kapısı denildiği, sekiz köşeli yıldızın da sekiz cenneti simgelediği ifade edilmektedir. Bu sekiz ilke; merhamet ve şefkat, sabretmek, doğruluk, sır tutmak, sadakat, fakirliğini ve acizliğini bilmek, cömertlik ve rabbine şükretmek olarak sıralanmaktadır.

ÇİFT BAŞLI KARTAL

Gök mermer üzerine yüksek kabartma tekniği ile işlenen çift başlı kartal figürü Konya Kalesi’ne ait olup tarihi 1220 li yıllara dayanır. Bazı kaynaklarda daha erken devirlere tarihlendirilse de Selçuklu dönemi özelliklerini gösterdiği aşikârdır. İnce Minare Medresesi’nde avlu girişinin solunda kemerli niş içinde sergilenen eser, Konya Kalesi’nin önemli eserlerindendir. Aynı zamanda Selçuklu Devleti’nin ve Alâaddin Keykubat’ın armasıdır. Kaynaklarda farklı görüşler olsa da tek veya çift başlı kartalın kalelerde bulunması koruyucu güç ve kuvveti sembolize etmektedir. Kartalın sağa ve sola bakması doğuya ve batıya hükmetmeyi göstermektedir. 

KANATLI İNSAN – MELEK FİGÜRÜ

İnce Minare Müzesi’nde sergilenen bu figür müzedeki en büyük ve en anıtsal eserdir. Eyvanın arka duvarlarına açılan pencerenin iki kenarında teşhir edilen bu iki melek figürlerinin ifade ettiği anlam üzerinde çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar iyilik ve yardım eden melekler olduğunu yazarken; kimi araştırmacılar da bu sembolün Sasaniler’de zafer sembolü olarak kullanıldığı ve antik etkili olabileceğini düşünmektedir.

İNSAN BAŞLI KUŞ-SİREN

Beyaza yakın gri mermer üzerine yüksek kabartma olarak işlenen insan başlı kuş gövdeli bu parça,  Konya Kalesi’nden İnce Minare Müzesi’ne getirilmiştir. İnsan başlı kuş gövdeli bu insansı yaratık, Türk kültüründe olduğu gibi Mezopotamya ve Yunan mitolojisinde İran, Arap ve benzeri çeşitli ülke ve insanlarda farklı isimlerle anılmakta, çok eski bir geçmişi bulunmaktadır. Bu figürü İranlılar Siren yahut Simurg, Araplar Anka, Türkler ise Tuğrul olarak adlandırmışlardır. Osmanlılarda Zümrüdüanka olarak iyilik ve yardımsever her zaman imdada yetişen masalların efsanevi kuşu olmuştur. Bu figürün Türk sanatında sıkça kullanılmasının sebebi, geçmişinin Orta Asya’ya dayanmasındandır. Özellikle kale ve mezar taşlarına kabartılan bu figür, koruyucu, uğur, talih getirici ve tılsımlı yaratıklar olarak düşünülmüştür. Konya kalesinin yanı sıra Kılıçarslan Köşkü ve Kubâdâbâd sarayı çinilerine de resmedilmiştir.

GERGEDAN VE BOĞA KABARTMASI

Boğayı kovalayan koşar vaziyetteki bu figür, büyük bir hışımla boğaya doğru hamle yapmakta ve arka ayakları onu takip etmektedir. Yukarı doğru S şeklinde kıvrılan kuyruğunun ucu bir ejderha ile nihayetlenmiştir. Burada aslanın yerini alan gergedan figürü İslam el sanatlarında hayali bir yaratık olarak canlandırılmıştır. Gergedan da aslan gibi hayvanların kralı olarak kabul edilir. Hatta aslanı ve fili yendiği inancı bile vardır.

24 KÖŞELİ YILDIZ

24 kollu yıldız figürü oğuzların 12 Bozok 12 Üçok kolunu temsil etmektedir. Selçuklular ’da bu figüre sıkça rastlanmaktadır.